Mỗi năm một đợt, cả làng vội vã nặn tượng ông Công táo quân

Rạng sáng, lúc mọi người đang say nồng trong giấc ngủ, ông Nhật thức dậy vệ sinh cá nhân, tiến tới đống đất trước nhà. Ông Nhật cho ít đất vào chiếc khuôn gỗ, gõ cốc cốc. Một táo quân thành hình.

Nghề “biến đất thành cơm”

Ngôi làng Địa Linh (thuộc xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế) lâu nay được người dân khắp nơi biết tới là mảnh đất sản sinh ra tượng ông Công, táo quân phục vụ người dân vào ngày 23 tháng Chạp.

Những ngày cận Tết Nguyên đán 2021, men theo các đoạn đường đi qua phố cổ Bao Vinh, chúng tôi tới ngôi làng Địa Linh xem người dân đúc tượng táo quân.

Vào trong làng, miên man phát ra tiếng gõ cốc cốc đều tay tạo tượng. nhì bên đường có rất nhiều táo quân được phơi nắng trước khi nung, những bàn tay tô tượng táo quân thoăn thoắt cho kịp tiến độ.

Gạt phần đất thừa để tạo ra táo quân

Ngồi một góc trong nhà, người đàn ông 64 tuổi siêng năng cho đất vào chiếc khuôn gỗ lim có sẵn hình 2 ông, 1 bà Táo. Người này sử dụng chiếc lưỡi dao bằng dây phanh xe tải gạt đi phần đất thừa trên khuôn.

Chỗ nào lõm, ông cho thêm đất vào. sử dụng tay gõ gõ chiếc khuôn trên khúc gỗ, một tượng ông Công táo quân ra đời. Không nghỉ tay, người này lấy ít tro rắc vào khuôn gỗ để táo quân tiếp theo không bị dính. Bức tượng rời khỏi khuôn được đặt xuống viên gạch đỏ để rút nước trước khi phơi. Một ngày kết thúc, ông tạo ra được trên dưới 300 tượng. 

Người đàn ông U70 này là ông Võ Văn Nhật. Từ một thanh niên 25 tuổi ngày nào khởi đầu làm nghề của bố truyền lại, thấm thoắt đã hàng chục năm trôi qua, giờ người đàn ông này vẫn gắn bó với công việc “biến đất thành cơm”.

vật liệu chính của nghề truyền thống này chính là đất sét. Đất sét được lấy từ cánh đồng phì nhiêu phía sau làng hay mua ở nơi khác về.

Các cụ cao niên trong làng cho hay, xưa kia làng nổi tiếng có đất sét dồi dào. Thời nhà Nguyễn, nơi đây được chọn đặt “Nê ngõa tượng cục” chuyên làm gạch, ngói phục vụ xây lăng tẩm cho các vua quan ở xứ Huế. Từ đó, nghề làm tượng táo quân được hình thành.

Phơi nắng tượng táo quân.

Ông Võ Văn Nhật xếp tượng táo quân mang sấy khô.

Để có đất làm tượng táo quân, từ tháng 3 Âm lịch, họ sẵn sàng đất sét. Dân làng nhào nặn tạo cho đất dẻo.

Nghề làm táo quân bận rộn nhất vào những tháng giáp Tết Nguyên đán.

“Để có tượng táo quân đẹp, khâu quan yếu và vất vả nhất là làm đất và đúc. Phải chọn loại đất sét vàng, ít tạp chất, rồi nhào đất chín. Khi nhồi vào khuôn phải nén chặt, nếu không tượng sau này bị méo. Loại tro phải trắng để tượng đẹp hơn”, ông Nhật san sớt.

Một mẻ tượng táo quân được nung trong thời kì khoảng nhì ngày, làm nguội nhì ngày nữa.

Gần 40 năm làm nghề này, ông Nhật đếm không xuể số mẻ ông Công, táo quân ra đời do chính đôi tay mình nhào nặn.

Bộ 3 tượng táo quân trước khi mang đi phơi/sấy.

Vợ ông Nhật xếp tượng quanh lò nung để sấy.

Thu nhập thấp, chỉ còn 4 hộ giữ nghề

Đối diện nhà ông Nhật, các thành viên trong gia đình ông Võ Văn Nam -  người có hơn 30 năm làm nghề, người xếp tượng, người tô tượng, người phơi tượng. 

“Công đoạn xếp tượng vào lò rất quan yếu. Hơn nghìn tượng sắp xếp thành nhiều hàng nhiều lớp. Giữa các lối có khoảng trống để lửa cháy đều, tránh bị nổ, vỡ nát khi nung”, ông Nam cho hay.

Tượng táo quân khi được nung xong xuôi sẽ được trang trí bằng màu, rắc bột kim tuyến xinh đẹp, phục vụ nhu cầu người tiêu sử dụng.

Trước đây, tượng ít được trang trí. Gần đây, để hợp thị hiếu người tiêu sử dụng, táo quân được tô thêm lớp màu rực rỡ.

Chị Nguyễn Thị Thùy Linh (28 tuổi, con dâu ông Nhật) cho hay, nghề làm táo quân thu nhập không nhiều, đủ sống qua ngày vì vật phẩm bán với giá thấp từ 500-2.000 đồng/vật phẩm.

Miệt mài tô tượng.
 Những bức tượng táo quân hoàn chỉnh.

“Làm cả ngày được khoảng 100.000 đồng. So với các công việc khác thì cho thu nhập thấp nhưng nhiều gia đình trong làng vẫn làm vì ngọn lửa ham mê với nghề”, chị Linh tâm sự.

Các cụ cao niên trong làng Địa Linh kể rằng, nghề làm tượng táo quân ở Thừa Thiên - Huế ra đời sớm nhất gồm làng Địa Linh và làng Sình (huyện Phú Vang). Về sau, làng Địa Linh làm tượng, còn làng Sình chỉ làm vàng mã.

Vào thời trước, hầu như nhà nào ở làng này cũng làm tượng ông Công, táo quân. Tuy nhiên, công việc này vất vả, thức khuya dậy sớm nhưng thu nhập thấp nên nhiều nhà bỏ nghề lâu đời này để kiếm nghề khác mưu sinh.

Ông Trương Đắc Giàu - Phó chủ toạ UBND xã Hương Vinh - cho biết, trước đây, làng Địa Linh có nhiều hộ dân làm nghề đúc tượng táo quân. Tuy nhiên, hiện làng này chỉ còn 4 hộ theo nghề. Nguyên nhân của sự sút giảm này, ông Giàu lý giải do thu nhập thấp, nhiều người dân không thèm muốn đi theo nghề nữa nên nghề làm táo quân dần mai một.

“Nghề làm táo quân mang lại giá trị truyền thống của ngày xưa. Những ngày giáp Tết, nhiều người dân khắp nơi sẽ mua ông Công táo quân để thay trong ngày tiễn táo quân về chầu trời. Đây là một nét đẹp văn hóa", ông Giàu nhận xét.

quang quẻ Thành

Nuôi con gà truyền thuyết, anh nông dân ăn Tết to 300 triệu

Dù không được ráo riết lùng mua như những năm trước, song loại gà có trong truyền thuyết nhưng anh Khánh nuôi vẫn có giá cả chục triệu đồng/con. Nhờ đó, anh lãi khoảng 300 triệu đồng, ăn Tết to.

Theo: https://khachsanthanhdong.com/