Phiên chợ chỉ họp vào ngày mồng 1 Tết

Chợ Trường Úc (hay còn gọi là chợ Gò) thuộc thị trấn Tuy Phước (Bình Định) chỉ nhóm họp duy nhất vào ngày mồng 1 Tết âm lịch; được Trung tâm Sách kỷ lục VN xếp vào hạng "100 phiên chợ lạ mắt nhất VN".

Du khách tới chợ không bon chen lời lãi nhưng mà chỉ cầu được năm an bình, được dự không khí lễ hội đầy phiên bản sắc.

Khởi nguồn từ binh lửa

Chợ được nhóm họp  từ mờ sáng, tới gần trưa trên một gò đất cao dưới chân núi Hàm Long bên bờ sông Hà Thành đổ ra đầm Thị Nại, vì vậy nhưng mà gọi là chợ Gò. Nói tới chợ Gò, hầu như người dân Bình Định nào cũng biết nhưng khi hỏi về ngày lập chợ thì chẳng ai hay.

Các bậc cao niên truyền rằng năm 1799 dưới thời Cảnh Thịnh, Nguyễn Ánh đưa lính tráng tiến công Quy Nhơn, đe dọa trực tiếp tới thành Hoàng Đế, nơi Nguyễn Nhạc lên ngôi xưng vương. Đầu năm 1800, nhì dũng tướng của Tây Sơn là Trần quang quẻ Diệu và Võ Văn Dũng được lệnh mang 3 vạn quân vào Quy Nhơn nghênh chiến. Sông Hà Thanh, đoạn gần Trường Úc dẫn ra đầm Thị Nại, được các tướng soái Tây Sơn chọn đặt tổng hành dinh. Bên núi, bên sông, khúc giữa là một gò đất khá rộng và phẳng phiu.

Nhiều hoạt động vui chơi, tiêu khiển tại phiên chợ Gò mồng 1 Tết.

Ngoài số ít lính tráng là người địa phương, phần lớn quân của Tây Sơn là người Đàng Ngoài. Chính vì vậy, để lính tráng khuây khỏa nỗi nhớ nhà trong dịp Tết và xoa dịu những mất mát khổ nhọc của dân phiên bản địa, các tướng Tây Sơn tổ chức nhiều trò chơi dân gian cho lính tráng tiêu khiển ngay trên bãi thao trường trên gò đất Trường Úc vào sáng mồng 1 Tết. Người dân quanh vùng thấy thế cũng ồ ạt kéo tới góp vui với quân lính đủ các hoạt động văn hóa, văn nghệ. Bình Định là cái nôi của đất võ, tuồng, bài chòi nên buổi "giao lưu" càng xôm tụ, đủ làm ấm lòng quân sĩ ngày Tết, quên đi nỗi nhớ nhà. 

Sau trận thư hùng trên đầm Thị Nại vào đầu năm 1801, quân sĩ nhì bên rút đi, nhưng chợ Gò vẫn tiếp tục tồn tại cho tới ngày nay. Sự tồn tại của chợ Gò cũng như là cách người dân đất võ tưởng nhớ về nhà Tây Sơn.

trình diễn võ thuật tại chợ Gò. 

tới nơi cầu an may

Cứ tờ mờ sáng mồng 1 Tết, người từ khắp nơi lại kéo tới chợ Gò, dù chẳng có hàng hóa cao cấp, sản vật đắt tiền nhưng tiếng người mua, người bán vẫn râm ran phiên chợ. Hàng hóa ở đây chủ yếu là "cây nhà lá vườn" của cư dân quanh vùng. Tuy nhiên, một thứ không thể thiếu là thếp trầu xanh, những quả cau với bình vôi chờ sẵn. Những cô gái mua trầu cau về cúng ông bà cũng như là mua cái duyên lành đầu năm. Còn khi đã thắm duyên tình, trở thành chủ gia đình lại tiếp tục: “Đầu xuân đón lộc cầu duyên/ Trầu cau em gánh đi phiên chợ Gò”.

Cùng với trầu cau là những quả đu đủ, những chùm sung, những bó rau xanh… Nhưng điều khác lạ ở phiên chợ này là người bán không hề nói thách và người mua cũng không hề mặc cả. Người bán nhỏ nhẹ, thong thả, người mua từ tốn xởi lởi, cứ như cả nhì đang trao và nhận những điều tốt đẹp nhất đầu năm, không một lời qua tiếng lại ì xèo như những phiên chợ khác.

Nhiều người dắt con trẻ để biết thêm về Tết truyền thống của quê hương, được yêu thích trước gian hàng tò he sặc sỡ, những hàng hình thú xếp giấy, hàng trống rung, hàng đồ chơi các con vật đất nung… Những người tới chợ còn được thưởng thức những món vàng vặt dân gian cho con trẻ như kẹo bột, kẹo cà, kẹo chỉ, kẹo đường bông xù…

quang quẻ cảnh buổi họp chợ Gò ngày mồng 1 Tết.

Những khách trung niên tới với chợ Gò còn để gặp nhau, hỏi thăm sức khỏe, công việc làm ăn và lai rai với nhau các món ăn đặc sản địa phương, như nem Chợ Huyện, chim mía ở Lộc Lễ, rượu nếp Trường Úc...

Những năm gần đây, chợ Gò còn phục hồi hội tiến công bài chòi, thu hút đông khách chơi, người xem hội nêm kín vòng trong vòng ngoài. Giữa các ván bài là những tiết mục “bài chòi kể”, “bài chòi chiếu” thu hút, mời gọi khách tụ về. Cùng với đó là các hội múa lân, trình diễn võ thuật,… làm  không khí chợ xuân thêm náo nức, mang tài lộc cho du khách với năm mới đầy tốt lành.

Cứ vậy, khởi nguồn từ binh lửa nhưng lại mang tới lộc tài, chợ Gò mang ý nghĩa nhân văn thật thâm thúy.

Lâm Linh Thu

Theo: https://khachsanthanhdong.com/